Over improvisatie

Personen die improviserend musiceren bekwamen zich op hun instrument maar leren tevens hoe zij zich op sociaal maatschappelijk gebied beter kunnen manifesteren. Improvisatie is grenzeloos en zeer toegankelijk. Geen landsgrenzen, taalbarrières of culturele/spirituele achtergronden staat samenwerking in improvisatie in de weg. Mensen uit alle lagen van de bevolking en uit alle delen van de wereld kunnen deelnemen waardoor andere stijlen en speelwijzen binnen handbereik komen.

In muziek is sprake van improvisatie (naar het Latijn: onvoorzien), wanneer de muziek niet of niet geheel van tevoren is vastgelegd, en door musici tijdens de uitvoering spontaan wordt verzonnen. In de muziek wordt de term improvisatie gebruikt als tegendeel van de term compositie, waarbij een muziekstuk geheel of bijna geheel is vastgelegd. Improviseren in de beste zin is meer dan "zomaar wat fiedelen" en kan als een kunst op zich worden beschouwd.

In de klassieke muziek was het vroeger gebruikelijk, dat eenieder ook leerde improviseren. In de Middeleeuwen kende men het contrapunctus alla mente, waarbij over een vaste stem (cantus firmus) twee- tot driestemmig werd geïmproviseerd. In de barok bestond er de improvisatietraditie van de basso continuo, waarbij de akkoorden vaststonden, maar de exacte speelwijze aan de fantasie van de speler(s) werd overgelaten. Bach was bijvoorbeeld in staat zesstemmige fuga's te improviseren, hetgeen het nodige muzikale rekenwerk met zich meebrengt.

Improvisatie wordt veel toegepast in de jazz, waarbij in het algemeen over een vast akkoordenschema melodisch wordt geïmproviseerd. Er bestaan ook vrijere vormen van jazzimprovisatie, zoals A Love Supreme van John Coltrane laat zien; Coltranes concept hier is puur melodisch thematisch van opzet. De harmonieën (de akkoorden) worden hier ook geïmproviseerd. In de free jazz ligt doorgaans niets van tevoren vast. Improvisatie kan ook worden beschouwd als een vorm van instant composing, en wordt als dusdanig beoefend door muzikanten zoals gitarist Derek Bailey en saxofonist Evan Parker. Er zijn ook componisten die met behulp van bepaalde technieken vormen van improvisatie prominent hun composities opnemen, zoals Anthony Braxton. Zulke muziek is moeilijk te klasseren en kan uitlopend klinken, maar wordt gewoonlijk onder de noemer vrije improvisatie ondergebracht. In Nederland is drummer Han Bennink één van de bekendere improvisatiemuzikanten.

Ook onder amateurmuzikanten wordt in de vorm van bijvoorbeeld jamsessies veel geïmproviseerd. Iedereen met voldoende beheersing over zijn of haar instrument kan in principe improviseren.

Terug naar profiel